Juan Bahag-Bahag
Ched Grant Project - Southern Leyte Folk Literature Collection Outputs
“JUAN BAHAG-BAHAG”
SUGILANUN
REYNALDO MARKINES
Reynaldo_markines_literature [08:50]
Pirmiru adtu, gimabdus ni Maria si Juan. Namabdus pud ilang kabaju ug iring. Karun pagpanganak sa ijahang asawa, nagdungan pud ug anak ang kabaju ug iring.
Sa laktud nga pagkasturya, Ningdaku na si Juan.
Juan: “Nay mangita kug trabahu nay!’’
Nanay: “Asa man ka dung?”
Juan: “Lakaw sa ginharian sa mau na!.”
Hing adtu sija ngadtu hing apply ug buy, pag-apply nijag buy ning ingun ang uban nga “Buutan ning tawhana uh!”
Unja kay gipadamguhan man ang hari nga kanang naa man kunu sijay pangasaw-unun ja naa man pud sijay puja. Di natinga sija nga unsa maning makasulbad nga ingkantada maning lakiha.
Ag si Juan nanginhas nakakita ug pugapu ba nga lawsan. Musulti pa man lagi sa una bisan isda ug tanan, musulti paman.
Ingun ag Isda: “Juan, buhii ku Juan, ayaw ku isud an kay pananglitan man ug naa gani kinahanghalanun basta buhian ku nimu, mudaku man jud ku kay pugapu man.”
Gibuhian ni Juan ja pag-uli nija, naa napuy nakit-an nga pisu sa agila. Ijang gibuhian gihapun.
Ingun ag Pisu: “Mubaws ra gihapun ku nimu Juan.”
Nadugay na, pila na ka tuig ingun nga mahal nga hari.
Ingun ag nasuya: Kana kunu si Juan mauy nakakita anang bajiha, nakatuud.
Ingun pud si hari: arun Juan?
Gitawag sija.
Juan: Mahal nga hari wa man kuy kalibutan ana.
Hari: Atay Juan sud sa usa ka simana ug di nimu makit an ng bajiha putdun gajud imung u.
Minglayas si Juan.
Juan: “Asa man ku diani? kita diay ku aning bajiha?
Pahuway huway sija.
Ingun ag kabaju: Juan ari ra laman ta dinhi Juan kay laju pa ang gingharian.
Kalit laman kunug landung ag kalibutan ijang gisilungan sa kahuy.
Juan: Uy nganu mani? Sus dakuang agila
Agila: “Kumusta Juan?
Juan: “Uy! Nganung nakaila man ka nahu?’’
Agila: “Aku baja tung pisu imung gibuhian. Unja, unsa may prublima natu, Juan?”
Juan: “Kini lagi naa, kining bajiha” Arang lisura mani. Tua mani sa ika pitung sapaw sa panganud.
Agila: Unja larga ta run. Gunit ug maaju kay musulbung ta.
Gibilin ag ijang iru ug kabaju. Batutuk silas langit. Hala gajung gunit Juan. Abut ngadtu gabii man.
Agila: Ingun sija nga pag tunul gani nahu Juan kay paman un man jud tas ijang sundaw ug makit an ta. Pagtan aw gani nimu anang bajiha nga murag nagbuka, tug na kay tag simana mana mumata. Di itunul nahug baji diris ahung kuku kay arung makuha natu ja iasakay diris buku buku kay mulugsung napud ta.
Sus mau pa gani pag kuan, gipana na kay naa lagi kunu dakung agila lagi. Nakidnap gajud nilag baji, nakuha. Pagkakuha na, abtag simana mata na sija.
Ingun nag Baji: lain maning, kinsa maning gingharian? Ingun pud ag kadtung ijang hari lagi nga mauy nagsugu nija. ‘’Kanang naabut mn ku ngari?’’
Hari: Kay nagpadamgu man ka nahu nga kuan.
Baji: matay bilib kus taw nga nakakuha nahu . Hai man? Kinsa manang tawhana?
Hari: Ahu ramn ng suluguun.
Baji: Ipatawag ngari!
Gipatawag.Pagtawag nija. Gitamparus nija,
Baji: grabi kag abilidad ah! Bilib ku nimu. Giunsa man ku nimu pagkuha?
Juan: Ingun pud sija’ “Ahu man kang gipadagit sa agila mahal nga Rayna.
Baji: Matay kay imu kung ipakasal sa imung hari? U sigi naa kuy misyun nimu. Bilib na gajud kug makakuha pa ka.
Sakay silag kumpit gaw, padung silas lawd.
Baji: Itagak nahu ning singsing , duha ra ka adlaw ahung tagal nimu kay ug di ka makakitas singsing, patay ka.
Sus silung silung silas ilawm sa pangpang, kalit lamang dakug bawd. Su sang dakuang pugapu uy.
Isda: “Juan kumusta?
Juan: “Huy kinsa naman pud ka?
Isda: Aku baja tung imung gibuhian.
Juan: Aw mau ba diay ?
Naa lagi prublima naglunud kanang lagi si Mahal na Riyna ug singsing sa lawd duha ra ka adlaw ahung tagal kay putdan kunu kug u.
Isda: Ay way prublima na Juan. Huwat diha.
Tanang isda gipangsugu nga ipapangita sa . U kay sija may hari. Tanag isda gipa pangita, mul-mul. Gapas gapas. Tanan gikas mga tangigi. Dili mi makasulbad ana kay di mi taga ilawm. Sus nadugay na, ingun ag kadtung dihay, kanag pagi tanan. Wa. Tamparus, Wa. Tamparus Katapusan gajug pugut. aHmmm. Tamparus. Lagput ag sing sing. Nia raman diay ni.
Isda: di a ra man ngari.
Baji: matay, arang biliba aw cgi magpakasal naku nimu. Piru, napa pagyuy last, kadtung duha ka budiga sa bugas, ipalain ang tahup, ipalain ang bugas, wa gajuy dugmuk.
Ingun ngas Juan: unsaun mani?
Mau natu na, nagamit ra jud iyang iring. Latay tayay na.
Iring: Juan pukuti kug itum ja ibutang kus budiga.
Pastilan arang daghana mga. “naritu ang pangkat na” ingun ingun pag-ilaga. Ilhan man kunu hari hari nila kay naa may aryus. Na bay sighitun pa nija.
Ingun ag ilaga: ha! ikaw diay hari nu?
Karung kadlawn, kinahanglan nga bugas na na ha, ipalain ang tahup, ipalain ang bugas, kanang way dugmuk.
Ingun na sija (ilaga): u! Sigi.
Tawgun pa nija tanang ilaga, ilaga sa lubi, ilaga sa baril. Tanang ilaga! basta sos! Mura kunu! Tah! Pagka alas tris na, wa na bugas na!
Tahup tahup nagkunug kuan uh, mating wa juy na dugmuk uh! Naa c.i tuy na tun. Grabi kay duha ka budiga. Wa jud uh!
Unsa manis juan. Ara naju nilang tingaha. Ja pagkatau dtaud, ituluy na kunug sirimunya kanang magpadayun nagkasal ba. Sus, karun kay gi rikwist man nga ipadakup si Juan.
Juan: imbis na human na ahung misyun. Kasal naman kaha, ipadakup naman pud ku!
Baji: sigi tadtaras Juan.
Wa juy mu tadtad, liman kay kabuutan ni juan, ipatadtad pa.
Ingun na kunug hari: nganung ipatadtad manas Juan
Baji: tadtara, isud ug panaptun nga puti.
Sus, karun kay gitadtad jud, sa mga pagka alas tris a palis mabuhi ra nas Juan, hugasi ra tanang dugu nija. Pagka alas tris ay nagka anam nag lamisag ka istrit. Pirmirung sikad kay tiil, sus pag bukas sa habul, ‘sigi buksi na’, arang gwapuha ni Juan, puti na kaaju.
Ingun pud ag hari: patadtari pud ku
Gipatadtad ag hari, nabahu na laman. Nabahu nalaman uy.
Baji: si Juan ang maka asawa nahu, ang ang mag kamu, sija diay maka asawa nahu nga wa man sija nag hagu, si juan man. Mau ra tu.